Aktualności  »  Nowości prawne

30 listopada 2012 r. w Dzienniku Ustaw została ogłoszona ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, która wprowadza pewne zmiany w podatku od towarów i usług. Ustawa wchodzi w życie z dniem 01 stycznia 2013 r. Oznacza to, że od nowego roku na nowych zasadach będzie rozliczana ulga na złe długi (które w ostatecznym rozrachunku niestety są niekorzystne dla podatników). Zmianie uległy także m.in. regulacje dotyczące rozliczania metody kasowej.

Ulga na złe długi po nowemu

Nowelizując przepisy regulujące ulgę na złe długi, ustawodawca z jednej strony wprowadził pewne ułatwienia dla wierzycieli w celu skorzystania z jej dobrodziejstwa, z drugiej zaś nałożył dodatkowe sankcje na dłużników. Ci ostatni m.in. sami będą musieli kontrolować faktyczną zapłatę za dane towary i usługi a w przypadku jej braku skorygować odliczony VAT.

Ulga u wierzyciela

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami (art. 89a ustawy o VAT), podobnie zresztą jak i wcześniej, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się z kolei za uprawdopodobnioną, jeżeli nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Przypomnijmy, iż przed nowelizacją okres „oczekiwania” na ulgę wynosił 180 dni.

To jednak nie jedyna zmiana, jaka zacznie obowiązywać od przyszłego roku. Istotnie został bowiem przebudowany art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, który zawiera warunki korzystania z ulgi przez wierzyciela. Uchylono z niego m.in. pkt 2, który mówił, że wierzytelności musiały być uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny, pkt 4 mówiący o tym, że wcześniej wierzytelności nie mogły zostać zbyte i pkt 6 nakazujący wierzycielowi zawiadomić dłużnika o zamiarze skorzystania z ulgi.

Od przyszłego roku, zgodnie ze znowelizowanym art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, warunki uprawniające do ulgi będą następujące:

dostawa towaru lub świadczenie usług musiała nastąpić na rzecz czynnego podatnika VAT, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji (punkt ten został znowelizowany niestety w sposób niekorzystny dla podatników. Zgodnie bowiem z jego brzmieniem obowiązującym do końca 2012 r. wystarczającym jest, aby wierzyciel i dłużnik byli zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT, zaś na dzień skorzystania z korekty dłużnik mógł być w postępowaniu upadłościowym lub w trakcie likwidacji. Zmiana ta istotnie ograniczy wierzycielom prawo do skorzystania z ulgi, tym bardziej, że gro z nich korzysta z jej dobrodziejstw właśnie w stosunku do podmiotów, które są na skraju bankructwa i likwidacji) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona.

Korekta podatku należnego będzie mogła zaś nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną (czyli po upływie 150 dni od terminu płatności), pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie (znowelizowany ust. 3).

Ponadto, jeżeli po złożeniu deklaracji podatkowej, w której skorzystano z ulgi, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany będzie do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego należy zwiększyć w odniesieniu do tej części (znowelizowany ust. 4).

Pozostawiony został przy tym także obowiązek zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o skorzystaniu z ulgi, które to zawiadomienie należy złożyć w formie pisemnej wraz z deklaracją, podając w nim kwoty korekty. Ustawodawca doprecyzował przy tym, że zawiadomienie takie winno zawierać dane dłużnika (znowelizowany ust. 5). Minister Finansów ma opracować wzór takiego zawiadomienia (nowo dodany ust. 8).

Zniknął natomiast obowiązek zawiadamiania dłużnika o skorzystaniu z ulgi (uchylony ust. 6).

W ostatecznym rozrachunku należy niestety stwierdzić, iż ustawodawca w znacznym stopniu ograniczył prawo do korzystania z omawianej ulgi, jako że nie będzie z niej można już skorzystać w stosunku do dłużników będących w postępowaniu upadłościowym lub likwidacji, a więc podmiotów, w stosunku do której z ulgi tej często korzystano. Na otarcie łez skrócony został jedynie czas (o 30 dni), jaki musi upłynąć, aby z ulgi skorzystać oraz zniknęły niektóre obowiązki formalne.

Ulga u dłużnika

Zmiany (niekorzystne) odczują także sami dłużnicy. Znowelizowany art. 89b ust. 1 ustawy o VAT mówi bowiem, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Do tej pory korekty takiej należało dokonać dopiero po otrzymaniu zawiadomienia od wierzyciela o zamiarze skorzystania z ulgi na złe długi i to tylko w stosunku do tej wierzytelności, do której ulga miała być przez niego zastosowana. Znowelizowane przepisy nakładają natomiast na dłużnika obligatoryjny obowiązek skorygowania odliczonego podatku od każdej faktury, która nie została uregulowana w ciągu 150 dni licząc od terminu jej płatności, a z której podatek został wcześniej odliczony. Inny będzie także okres, w którym korektę należy wykazać. Zgodnie z nowymi przepisami korekta nastąpi na bieżąco w deklaracji za okres, w których owe 150 dni upłynie. Obecnie korekty takiej należy dokonać wstecz za ten okres, w którym pierwotnie podatek został odliczony.

Korekty nie trzeba będzie dokonywać, jeżeli dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności (nowo dodany ust. 1a).

Pozostają przy tym przepisy mówiące jak postąpić, gdy wierzytelność zostanie uregulowana po dokonaniu takiej korekty (czyli pozwalające na ponowne odliczenie wcześniej skorygowanego podatku).

Bardzo restrykcyjna regulacja (będąca swego rodzaju batem na dłużników) znalazła się natomiast w nowo dodanym art. 89a ust. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z nią w przypadku stwierdzenia, że podatnik naruszył obowiązek określony w ust. 1 (czyli nie dokonał korekty odliczonego podatku w stosunku do nieuregulowanych wierzytelności), naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany. Tym samym podatnicy, którzy nie wywiążą się z obowiązku skorygowania podatku naliczonego od nieuregulowanych należności, zapłacą z tego tytułu 30% sankcję.

Jednakże w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, zobowiązanie to nie będzie ustalane.

Podsumowując na zmianach regulujących ulgę na złe długi najwięcej zyska Skarb Państwa. Wierzycielom bowiem zostanie zabrane prawo skorzystania z tej ulgi w stosunku do części dłużników, zaś na dłużników zostanie nałożony obowiązek skorygowania wcześniej odliczonego podatku w stosunku do każdej nieuregulowanej wierzytelności (nawet tej, do której wierzyciel ulgi na złe długi nie zastosuje). Gdy tego nie zrobią, zapłacą dodatkowo 30-procentową karę (poza podatnikami prowadzącymi firmę na własne nazwisko, gdzie sankcja ta nie będzie mogła zostać nałożona).

Ponadto na mocy znowelizowanego art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT podatnicy zwolnieni z tego podatku po otrzymaniu lub uregulowaniu należności, do których miała zastosowanie ulga na złe długi będą odpowiednio obowiązani lub uprawnieni do dokonania korekty podatku w złożonej (w drodze wyjątku) na tę okoliczność deklaracji.

Niezwykle istotne jest także to, od kiedy powyższe regulacje należy stosować. Otóż w art. 23 ustawy nowelizacyjnej ustawodawca wskazał, że do wierzytelności powstałych przed dniem jej wejścia w życie należy stosować reguły dotychczas obowiązujące.

Jednakże znowelizowane art. 89a i 89b stosuje się już do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie nowelizacji (czyli z roku 2012), których nieściągalność została uprawdopodobniona zgodnie z przepisami znowelizowanymi po dniu 31 grudnia 2012 r. (tj. tych, których 150. dzień od dnia upływu terminu płatności przypadnie w 2013 r.)

Co za tym idzie, jeżeli termin płatności faktury upłynął najpóźniej 4 sierpnia 2012 r., zaś do stycznia 2013 r. nie zostały one uregulowane, wierzytelności te należy rozliczać już na nowych zasadach (a co za tym idzie, m.in. dłużnicy będą musieli skorygować podatek VAT z faktur tych wynikający).

Metoda kasowa

Z początkiem przyszłego roku zmianie ulegną także przepisy regulujące rozliczanie podatku VAT metodą kasową i te niewątpliwie należy ocenić jako pozytywne.

A co się zmieni? Przede wszystkim termin rozliczenia podatku z tytułu dokonanej sprzedaży. Przypomnijmy, iż obecnie u małych podatników rozliczających VAT metodą kasową obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

Co za tym idzie, obowiązek podatkowy obligatoryjnie powstawał tutaj najpóźniej 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi bez względu na to, czy podatnik faktycznie otrzymał zapłatę. Od przyszłego roku okres ten wydłuży się do 180 dni. Co jednak jest bardziej istotne, obowiązek podatkowy powstanie po upływie 180 dni, gdy podatnik nie otrzyma zapłaty jedynie w stosunku do sprzedanych towarów lub świadczonych usług na rzecz podmiotów innych aniżeli zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.

Jeżeli natomiast sprzedaż nastąpiła na rzecz czynnego VAT-owca, obowiązek podatkowy powstanie dopiero z dniem otrzymania całości lub części zapłaty (przy czym otrzymanie zapłaty w części będzie generowało powstanie obowiązku podatkowego w tej właśnie części). Tym samym, w odróżnieniu od obecnego stanu prawnego, w stosunku do faktur niezapłaconych przez VAT-owców obowiązek podatkowy nie powstanie nawet po upływie 180-dniowego terminu płatności.

Inne ważniejsze zmiany

W zakresie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (art. 20 ustawy o VAT) ustawodawca zmienił zasadę powstawania obowiązku podatkowego. Zgodnie z nową regułą ogólną obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy.

Ponadto w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów wykonywanej w sposób ciągły przez okres dłuższy niż miesiąc, dostawa taka będzie uznawana za dokonaną z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów (nowo dodany ust. 1a).

Podobnie w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. Zastosowanie znajdzie tutaj także przytoczony wyżej przepis w zakresie ciągłego WNT.

W nowo dodanych art. 28j ust. 3 i 4 ustawy o VAT ustawodawca określił zaś w sposób odrębny miejsce świadczenia (opodatkowania) przy świadczeniu usług wynajmu, innych niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu.

I tak miejscem świadczenia usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
Z kolei miejscem świadczenia usługi wynajmu statku rekreacyjnego, innego niż wynajem krótkoterminowy, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym statek rekreacyjny jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, pod warunkiem że usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu.

Znowelizowane zostaną również przepisy dotyczące przeliczania na złote wartości wyrażonych w walutach obcych (art. 31a ustawy o VAT). Otóż podatnicy będą tutaj mieli do wyboru: zastosują albo średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego, albo ostatni kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Kurs Europejskiego Banku Centralnego będzie można stosować także w przypadku faktur wystawianych przed powstaniem obowiązku podatkowego.

Poczynając od przyszłego roku zostanie zlikwidowany obowiązek wystawiania faktur wewnętrznych. Ustawodawca zaznaczył przy tym jednak, że podatnicy nadal będą mogli takie faktury wystawiać.

Warto w tym miejscu nadmienić, że duża nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług (regulująca m.in. nowe zasady określania obowiązku podatkowego), która pierwotnie w części także miała wejść w życie z początkiem przyszłego roku, została przesunięta na kwiecień 2013 r. Senat wniósł do niej 12 poprawek (w większości porządkujących i doprecyzowujących, w tym w zakresie wejścia jej w życie).

Źródło:http://www.podatki.egospodarka.pl/88502,Podatek-VAT-2013-zmiany-z-poczatkiem-roku,2,68,1.html